Speerpuntclusters zijn drijvende krachten voor innovatie en groei in een toekomstgericht Vlaanderen. Dat tonen recente studies van expertisecentrum ECOOM en VUB aan. De zes Vlaamse speerpuntclusters Catalisti, De Blauwe Cluster, Flanders’ FOOD, Flux50, MEDVIA en VIL vragen in een gezamenlijk memorandum om hun essentiële rol verder te kunnen opnemen.
De speerpuntclusters dragen aanzienlijk bij tot de Vlaamse economische groei, wat zich vertaalt in een hogere toegevoegde waarde en productiviteit van hun lidbedrijven ten opzichte van het sectorgemiddelde, zoals werd aangetoond door het Steunpunt Economie en Ondernemen/ECOOM in een recente impactstudies.
Een onderzoek, uitgevoerd door de VUB onder leiding van Prof. Elvira Haezendonck, bevestigt de kwaliteit van het werk dat de Vlaamse speerpuntclusters leveren. Via een wetenschappelijke studie en uitgebreide bevraging van bedrijven en kennisinstellingen, werden 14 mogelijke rollen geïdentificeerd die worden toegewezen aan clusterorganisaties. De Vlaamse speerpuntclusters doen het zeer goed in al die domeinen, bevestigt deze studie.
Het succesvolle Vlaamse speerpuntclusterbeleid heeft grote troeven. Er is een sterke coördinatie tussen de spelers binnen het eigen innovatie-ecosysteem en de middelen worden bedrijfsgedreven ingezet. De kennisontwikkeling wordt sterk aangemoedigd doorheen waardenketens. Clusters zijn zo de motor en ontmoetingsplek voor bedrijven die voor innovatie en groei zorgen in Vlaanderen.
Nu wordt voor het eerst aangetoond dat we met duurzame innovatie een positieve impact hebben op de productiviteit van onze leden. Dat is toch heel opmerkelijk.
Tine Schaerlaekens
“Het is heel bemoedigend dat onderzoek bevestigt dat we goed werk leveren”, reageert Tine Schaerlaekens, algemeen directeur van Catalisti, de speerpuntcluster van chemische en kunststoffenindustrie. “Dat we impact hadden op innovatie en onderzoek, was enigszins te verwachten. Maar nu wordt voor het eerst aangetoond dat we met duurzame innovatie een positieve impact hebben op de productiviteit van onze leden. Dat is toch heel opmerkelijk.”
In hun memorandum drukken de zes Vlaamse speerpuntclusters gezamenlijk de expliciete ambitie uit om hun rol in de toekomst verder op te nemen en nog te versterken. Zij vragen dan ook om het clusterbeleid verder te zetten en zo mee de schouders te blijven zetten onder de welvaart in Vlaanderen.
Een initiatief van de zes Vlaamse speerpuntclusters Catalisti, De Blauwe Cluster, Flanders’ FOOD, Flux50, MEDVIA en VIL
De zes Vlaamse speerpuntclusters vervullen hun rol als clusterorganisaties zeer goed en hebben de ambitie om deze naar de toekomst toe verder te versterken. Als neutrale partner verbinden ze de ondernemingen, kennisinstellingen, burgers en overheden om via innovatie een maximale economische en maatschappelijke meerwaarde in Vlaanderen te creëren.
Zij vragen de beleidsmakers om het succesvol clusterbeleid verder te zetten en de clusterorganisaties naar de toekomst toe nog sterker te ondersteunen in hun rol als centrale actoren binnen de belangrijke innovatie ecosystemen van Vlaanderen.
Enkel met een maximale ondersteuning kunnen speerpuntclusters een blijvende positieve impact genereren op de concurrentiekracht en economische groei van de Vlaamse ondernemingen, alsook een antwoord bieden op de brede maatschappelijke uitdagingen.
Studie bevestigt kwaliteit van de speerpuntclusters
Zij nemen alle 14 mogelijke rollen op die internationaal aan clusterorganisaties worden toegewezen. De vier belangrijkste rollen zijn:
Samenbrengen en coördineren van diverse belanghebbenden, waaronder bedrijven, kennis- en onderzoeksorganisaties, publieke instellingen, kapitaalverstrekkers en dienstverleners;
Fungeren als een katalysator en accelerator binnen het innovatie-ecosysteem, vaak te vinden te midden van de ‘quadruple helix’.
Bevorderen van concurrentiekracht en economische groei;
Aanmoedigen van kennisontwikkeling, kennisdeling en kennisborging in de cluster.
Op deze manier zijn speerpuntclusters een drijvende kracht voor het ontwikkelen van de juiste strategische visie op innovaties, vormen zij vitale schakels tussen de marktspelers, genereren zij diepgaande inzichten in industrie en onderzoek, zijn zij de aangewezen partij voor het identificeren van collectieve behoeften, en voeren zij strategische doelstellingen uit die aansluiten bij het beleid.
Unieke rol in complexe innovatie ecosystemen
De speerpuntclusters hebben een unieke rol door in een complex landschap bedrijven, kennisinstellingen en overheden samen te brengen om te innoveren, en dit vanuit een neutrale positie. Deze stakeholders bevestigen en waarderen de rol van de clusterorganisaties als centrale actor in het innovatielandschap.
De Vlaamse speerpuntclusters zijn divers in hun governance, samenstelling en aanpak, en dat is positief: zo kunnen zij maatwerk leveren en optimaal inspelen op de verschillende noden en uitdagingen die er zijn bij verschillende types ondernemingen en sectoren.
Het Vlaamse speerpuntclusterbeleid is succesvol door drie grote troeven:
De middelen worden zeer gericht ingezet op een beperkt aantal belangrijke sectoren en thema’s, waardoor het hefboomeffect groot is,
De speerpuntclusters zijn bedrijfsgedreven organisaties, waardoor relevantie gegarandeerd is en implementatie versneld wordt,
De combinatie van steun voor de basiswerking van de organisaties met steun voor het uitvoeren van projecten via toegang tot geoormerkte middelen, zorgt voor een grote slagkracht.
Ambitieus om innovatie in Vlaanderen te versterken
De zes Vlaamse speerpuntclusters drukken hierbij hun expliciete ambitie uit om hun rol in de toekomst verder op te nemen en nog te versterken. Zij vragen dan ook om het clusterbeleid verder te zetten en daarbij blijvend te waken over deze drie grote troeven.
Daarenboven kan het speerpuntclusterbeleid op volgende punten nog versterkt worden:
Zorg voor een toereikende en verdere structurele ondersteuning van de basiswerking die in lijn is met de vele rollen die de Speerpuntclusters opnemen,
Zet in op een werkelijk partnerschap tussen de Speerpuntclusters en de overheid, met een minimale administratieve last,
Zorg ervoor dat het instrumentarium waarover de speerpuntclusters en hun leden kunnen beschikken zowel stabiel als voldoende flexibel is. Versterk daarbij de mogelijkheden om quadrupel helix actoren te betrekken als partner,
Voorkom versnippering door als overheid de speerpuntclusters te erkennen als centrale actoren voor hun sectoren en thema’s.
Impact van clusterlidmaatschap op bedrijfsprestaties (TFP), door Pierluigi Angelino, Dirk Czarnitzki en Astrid Volckaert. Steunpunt Economie en Ondernemen, Vlaams Instituut voor Economie en Samenleving (VIVES) en Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen, KU Leuven.
Mid-term review Vlaamse Speerpunt Clusters, door Waleed Hassan en Astrid Volckaert. Steunpunt Economie en Ondernemen, Vlaams Instituut voor Economie en Samenleving (VIVES) en Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen, KU Leuven.
